Trong văn hóa đại chúng, hình ảnh người cha thường gắn liền với sự mạnh mẽ, nhạy cảm và kiên cường. Sức ảnh hưởng của hình tượng “người cha hạnh phúc” mạnh mẽ đến mức nó xuất hiện trên cả các ngôi sao nổi tiếng, sách hài hước, và thậm chí là cả những lon nước có cồn.
Nhưng thực tế lại khác. Các ông bố cũng có thể rơi vào trạng thái trầm cảm, đôi khi đến mức suy nhược. Và theo nghiên cứu mới từ Rutgers Health, khi chứng trầm cảm ở người cha không được chẩn đoán hoặc can thiệp, những ảnh hưởng tiêu cực đến hành vi và xã hội của trẻ có thể kéo dài trong nhiều năm.
Trong một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Y học Dự phòng Hoa Kỳ (American Journal of Preventive Medicine), Kristine Schmitz, Phó Giáo sư Nhi khoa tại Trường Y khoa Robert Wood Johnson (RWJMS) thuộc Đại học Rutgers, cùng các cộng sự từ RWJMS, Đại học Princeton và Đại học Rider, đã chỉ ra rằng những trẻ tiếp xúc với chứng trầm cảm của cha khi bắt đầu vào mẫu giáo có nguy cơ cao gặp phải các vấn đề về hành vi (theo đánh giá của giáo viên) và kỹ năng xã hội kém khi lên 9 tuổi.
“Chúng ta cần quan tâm đến trầm cảm ở cả hai phụ huynh, không chỉ riêng người mẹ. Trầm cảm có thể điều trị được, và để hỗ trợ toàn diện cho gia đình, các bác sĩ nhi khoa cần bắt đầu trò chuyện với các ông bố về vấn đề này, đồng thời phát triển các biện pháp can thiệp tập trung vào người cha, phù hợp với nhu cầu của họ.”
— Kristine Schmitz, Phó Giáo sư Nhi khoa, Trường Y khoa Robert Wood Johnson, Đại học Rutgers
Trung bình, khoảng 8-13% các ông bố tại Hoa Kỳ sẽ mắc một dạng trầm cảm nào đó trong những năm đầu đời của con, và tỷ lệ này tăng lên đến 50% nếu người mẹ cũng bị trầm cảm sau sinh. Tuy nhiên, rất ít nghiên cứu tập trung vào trầm cảm ở người cha sau giai đoạn hậu sản hoặc khám phá mối liên hệ giữa sức khỏe tâm thần của người cha và hành vi của trẻ.
Để lấp đầy khoảng trống này, Schmitz và đồng nghiệp đã phân tích dữ liệu từ Nghiên cứu Tương lai Gia đình và Phúc lợi Trẻ em (FFCWS), một nghiên cứu đoàn hệ sinh quốc gia lấy mẫu ngẫu nhiên các ca sinh tại 20 thành phố lớn của Hoa Kỳ từ năm 1998 đến 2000. Nghiên cứu này tiếp tục theo dõi những thay đổi trong cuộc sống của những người tham gia.
Hai điểm dữ liệu từ FFCWS đóng vai trò quan trọng trong đánh giá của Schmitz:
- Khi trẻ lên 5 tuổi, các ông bố được sàng lọc các triệu chứng trầm cảm trong năm qua.
- Khi trẻ lên 9 tuổi, giáo viên của chúng hoàn thành một bảng khảo sát bao gồm đánh giá hành vi.
“Giai đoạn vào mẫu giáo là một cột mốc phát triển quan trọng, và những khó khăn gặp phải lúc này có thể dẫn đến sự thiếu thích nghi và các vấn đề hành vi ở bậc tiểu học, thậm chí kéo dài hoặc trầm trọng hơn ở cấp trung học cơ sở và phổ thông.” — Nhóm nghiên cứu viết.
Bằng cách so sánh dữ liệu từ 1.422 ông bố (74% trong số đó sống cùng con ít nhất một nửa thời gian khi trẻ 5 tuổi) và con của họ, đồng thời kiểm soát các yếu tố nhân khẩu học-xã hội và trầm cảm ở người mẹ, nhóm nghiên cứu đã xác định được mối liên hệ rõ ràng giữa trầm cảm ở người cha và hành vi của trẻ.
Ví dụ, những trẻ có cha báo cáo các triệu chứng trầm cảm (như cảm thấy buồn bã, chán nản hoặc trầm uất) khi chúng 5 tuổi, đến năm 9 tuổi có nhiều khả năng biểu hiện sự bồn chồn, bướng bỉnh, tức giận, đồng thời có mức độ hợp tác và tự tin thấp hơn.
Schmitz cho biết có nhiều lý do giải thích cho mối liên hệ này. Một trong số đó là trầm cảm có thể dẫn đến khó khăn trong việc nuôi dạy con và giảm hỗ trợ tình cảm cho trẻ. Nó cũng có thể gây ra xung đột hoặc căng thẳng trong gia đình.
Schmitz nhấn mạnh rằng chưa có nghiên cứu quy mô dân số nào tại Hoa Kỳ trước đây thiết lập mối liên hệ rõ ràng như vậy giữa trầm cảm ở người cha và hành vi của trẻ ở trường. Phát hiện này cho thấy rằng các biện pháp can thiệp nhằm xác định và hỗ trợ những người cha có triệu chứng trầm cảm, cũng như con của họ, có thể giúp giảm thiểu tác động tiêu cực này.
Mặc dù trầm cảm ở người cha có liên quan đến những hành vi khó khăn ở trẻ, nhưng vẫn có cơ sở để hy vọng. Schmitz cho biết việc phát hiện và can thiệp sớm không chỉ cải thiện sức khỏe tinh thần của người cha mà còn nâng cao phúc lợi của con cái họ.
“Là cha mẹ, chúng ta có thể làm gương bằng cách tìm kiếm sự giúp đỡ khi gặp khó khăn. Đó là bài học mà con trẻ sẽ ghi nhớ suốt đời.” — Bà chia sẻ.
Nguồn:
Đại học Rutgers
Tài liệu tham khảo:
Schmitz, K., et al. (2025). *Paternal Depression at Kindergarten Entry and Teacher-Reported Behavior at Age 9 Years*. American Journal of Preventive Medicine. doi.org/10.1016/j.amepre.2025.01.017.
